Rozgryzając problem zgrzytania zębami – Bruksizm. Jak się przejawia i czym dokładnie jest?
Poznaj tajniki związane z nocnym zgrzytaniem i odkryj, jak odnaleźć klucz do spokoju w nocy.
Czy ostatnio zastanawiałeś się, dlaczego budzisz się rano z bólem i zmęczeniem szczęki? A może partner zauważył u Ciebie charakterystyczne dźwięki zgrzytania zębami podczas snu? Odpowiedzią może być bruksizm – problem, który dotyka wielu ludzi, często bez ich świadomości.
Bruksizm – co to?
Bruksizm, zwany powszechnie zgrzytaniem zębami, to nawykowe, niekontrolowane zaciskanie i zgrzytanie zębów, najczęściej występujące podczas snu. Zaciskanie zębów może występować również w ciągu dnia w trakcie długotrwałej pracy wymagającej dużego skupienia, czy w sytuacjach stresowych. Skutki tego zjawiska mogą prowadzić między innymi do bólów głowy, bólu mięśni, uszkodzenia stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ) oraz uszkodzenia zębów. W obliczu wyzwania jakim jest bruksizm, fizjoterapia stomatologiczna staje się jednym z kluczowych narzędzi radzenia sobie z konsekwencjami zaciskania zębów.
Bruksizm objawy:
Bruksizm to nie tylko kwestia stukania, tarcia i zgrzytania zębami. Często towarzyszą mu subtelne objawy, które często w początkowym etapie zostają bagatelizowane, ignorowane.
W medycynie, bruksizm ukazuje swoją różnorodność poprzez wyodrębnienie dwóch głównych form: bruksizmu występującego podczas snu, znanego jako bruksizm ekscentryczny (ang. sleep bruxism), oraz bruksizmu w stanie czuwania, zwane jako bruksizm centryczny (ang. awake bruxism). W kontekście snu, bruksizm zaliczany jest do kategorii parasomnii, czyli nieprawidłowego zachowania występującego podczas snu lub okresem przejściowym między snem a czuwaniem.
Zaciskanie zębów to świadome działanie, które charakteryzuje się skurczem tonicznym w osi pionowej (skurcz jest powolny i długotrwały)
Zgrzytanie zębami to nie świadome zjawisko, w którym zacisk w osi pionowej towarzyszą równoczesne ruchy boczne. Skurcz fazowy- (szybki i krótkotrwały)
Thrusting – Niekontrolowane ruchy żuchwy z przygryzaniem ust lub policzka
Bracing – Utrzymanie żuchwy w jednej pozycji
Bruksizm – objawy, przyczyny i leczenie zgrzytania zębami
Wśród zewnętrznych objawów bruksizmu znajdują się zaburzenia mięśni żucia. Mięśnie stają się sztywne i napięte. Odczuwana jest bolesność przy dotyku. Staw skroniowo-żuchwowy również daje znać o sobie, generując trzaski, trzeszczenia, tarcia, a także ból. Niejednokrotnie dochodzi do przemieszczenia krążka stawowego, co może prowadzić do zaburzeń ruchomości i nawykowych zwichnięć głowy żuchwy. Dodatkowo, objawy bruksizmu mogą obejmować również zaburzenia w obrębie twarzy i głowy, jak również wpływać na narządy wzroku i słuchu pod postacią szumów usznych, bólu w okolicy oczodołów.
Wewnętrzne objawy bruksizmu to zmiany w uzębieniu, przyzębiu w obrębie języka, policzków i błony śluzowej. Najczęstszym problemem jest nadwrażliwość zębów, ścieranie się powierzchni zębów, przygryzanie policzków i języka. W wyniku częstego i długotrwałego nacisku może dojść do pękania szkliwa, odsłanianie się korzeni zębów, krwawienie i zapalenie dziąseł, a w konsekwencji łamania i wypadania zębów.
Zgrzytanie zębami – odrębne schorzenie czy następstwo stresu?
Przyczyny bruksizmu stanowią złożony i wielowymiarowy problem. Istnieje wiele teorii na ten temat, do dzisiaj nie udało się jednoznacznie określić głównych źródeł tego schorzenia. Badacze zwracają uwagę na szereg czynników, które mogą współdziałać, przyczyniając się do rozwoju bruksizmu.
Pierwszym zauważalnym czynnikiem jest wzrost poziomu stresu zarówno w życiu codziennym jak i w pracy. Badania wskazują na wyraźny związek między stresem a występowaniem bruksizmu. Ponadto, naukowcy identyfikują szereg innych czynników, takich jak wady zgryzu, czynniki genetyczne, nerwica, lęki, a także niewłaściwe dopasowanie wypełnień, protez czy koron. Częste żucie gumy, pogorszenie ogólnego zdrowia związane z innymi chorobami, a nawet uczucie samotności również mogą wpływać na rozwój objawów wchodzących w skład bruksizmu.
Do kolejnych czynników ryzyka związanych z bruksizmem zalicza się:
-zaburzenia snu
-stosowanie niektórych leków, zwłaszcza z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) (grupa psychoanaleptycznych leków przeciwdepresyjnych)
-obturacyjny bezdech senny (OSA)
-refluks żołądkowo- przełykowy (GERD)
-czynniki psychospołeczne
-nawyki związane ze stylem życia, takie jak używanie narkotyków, palenie, nadmierne spożycie alkoholu i kofeiny, również są uznawane za czynniki ryzyka związane z zgrzytaniem zębami.
Przyczyną bruksizmu jest również zaburzenie okluzji. Asymetryczna okluzja, czyli niewłaściwy kontakt powierzchni zębów, może prowadzić do nieprawidłowego nacisku mięśniowego podczas żucia, co z kolei sprzyja rozwojowi bruksizmu.
Aspektem wartym uwagi jest postawa ciała, zwłaszcza ustawienie głowy i szyi. Spłycenie lordozy w odcinku szyjnym kręgosłupa, zmienia ustawienie głowy względem środka ciężkości. Zaburzona postawa ciała, przeciąża mięśnie w obrębie karku, szyi, twarzy i żuchwy. Co jest potencjalnym źródłem problemów związanych z bruksizmem.
Fizjoterapia stomatologiczna – jak wyleczyć zgrzytanie zębami? Skuteczne sposoby na bruksizm:
Leczenie bruksizmu to kompleksowe zadanie, wymagające wielokierunkowego podejścia. Fizjoterapia stomatologiczna, jako integralna część leczenia, odgrywa kluczową rolę w likwidacji napięć mięśniowych i eliminacji zgrzytania zębami. Z uwagi na ilość potencjonalnych przyczyn powodujących zaciskanie zębów. Fizjoterapeuci specjalizujący się w leczeniu bruksizmu i problemów w stawach skroniowo- żuchwowych, coraz częściej tworzą zespołów specjalistów w tym: stomatologa, ortodonty, psychologa, psychiatry, laryngologa, logopedy, dietetyka, somnologa, trenera personalnego.
Zatroszczenie się o zdrowie układu stomatognatycznego, zwłaszcza w kontekście problemów związanych z bruksizmem, staje się kluczowe w dzisiejszym zabieganym świecie. Fizjoterapeuci specjalizujący się w leczeniu bruksizmu skupiają się na kompleksowej ocenie obszaru skroniowo-żuchwowego, odcinka szyjnego kręgosłupa oraz postawy ciała. To podejście wieloobszarowe pozwala zidentyfikować źródło problemu i dostosować leczenie do indywidualnych potrzeb.
Podstawą procesu rehabilitacji w przypadku bruksizmu jest regularna terapia prowadzona w gabinecie oraz zaangażowania pacjenta oraz systematyczność wykonywanych ćwiczeń i zaleceń.
W ramach fizjoterapii bruksizmu stosuje się różnorodne metody fizjoterapii, obejmujące: terapię manualną, technik mobilizacji stawu skroniowo żuchwowego, których celem jest przywrócenie prawidłowej ruchomości stawów. Mobilizację tkanek miękkich w celu rozluźnienia napiętych mięśni, poprawie ich funkcji i krążenia.
Leczenie bruksizmu wymaga holistycznego podejścia, uwzględniającego wszystkie przyczyny problemu. Wielu pacjentów poprzez zastosowanie prawidłowo przeprowadzonej fizjoterapii, doświadcza pozytywnych efektów i ulgi.
Bibliografia:
-Gorzechowski K., Rehabilitacja stomatologiczna, wydawnictwo Kargo, Białystok 2016
-Chandwani B; Ceneviz C; Mehta N; Scrivani S; Incidence of bruxism in TMD population, NY State Dent J.
– Macaluso GM; Guerra P; Di Giovanni G; Boselli M; Parrino L; Terzano MG; Sleep Bruxism is a Disorder Related to Periodic Arousals During Sleep, J Dental Research,
-Basit H, Tariq MA, Siccardi MA. Anatomy, Head and Neck, Mastication Muscles. StatPearls, 2020
-Herrera-Valencia A., Ruiz-Munoz M., et al. Efficacy of Manual Therapy in Temporomandibular Joint Disorders and Its Medium-and Long-Term Effects on Pain and Maximum Mouth Opening: A Systemic Review and Meta-Analysis. J. Clin. Med. 2020