Zauważasz, podczas otwieraniu ust charakterystyczne kliknięcia lub trzaski?
Podczas jedzenia regularnie doświadczasz dźwięków klikania?
Odczuwasz ból w okolicy żuchwy oraz ucha? Wielu z nas odczuwa problem w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego. Stres, brak regularnej aktywności fizycznej, zaburzenia postawy ciała to tylko kilka przyczyn problemu. Na szczęście istnieje dobra wiadomość – tego rodzaju dysfunkcje szczęki można skutecznie leczyć, a metoda jest na wyciągnięcie ręki – fizjoterapia stomatologiczna.
Fizjoterapia stomatologiczna stawów skroniowo-żuchwowych: klikanie w żuchwie potencjalne przyczyny
Staw skroniowo – żuchwowy (ang. temporomandibular joint– TMJ) jest stawem w którym żuchwa łączy się z kością skroniową czaszki, a między nimi znajduje się krążek stawowy. Krążek ten dzieli staw na piętro górne i dolne. W piętrze górnym zachodzi ruch ślizgu, a w dolnym ruch zawiasowy. Krążek pełni funkcję amortyzującą (podobnie jak łąkotki w stawie kolanowym) zapobiega to uderzaniu kości o kość. Dzięki czemu mechanizm ten pomaga zapobiegać zużyciu powierzchni kości.
Bohaterem tytułowej „tajemnicy stawu skroniowo-żuchwowego – co tak naprawdę klika w żuchwie” będzie opisywany powyżej krążek/dysk. Zaburzenie stawu skroniowo żuchwowego (ang. temporomandibular disorders- TMD) to zespół objawów, w których jednym z nich są pojawiające się dźwięki klikania i przeskakiwania w stawie. Mogą one być przerywane lub ciągłe. Mogą występować tylko po jednej stronie lub czasami po obu stronach. Odgłosy klikania w szczęce z czasem mogą być coraz głośniejsze oraz występować coraz częściej. Często pojawia się również ból i dyskomfort.
Jak poprawnie funkcjonuje staw skroniowo-żuchwowy?
W normalnie funkcjonującym stawie skroniowo-żuchwowym krążek usytuowany jest pomiędzy dwiema kościami. Kiedy otwierasz usta, dolna kość (żuchwa) obraca się w stawie i przesuwa do przodu. W wyniku tego krążek przesuwa się w przód amortyzując ruch, oddzielając kości od siebie. Kiedy zamykamy usta, mięśnie rozluźniają się, a dysk wraca z powrotem do pozycji spoczynkowej.
Podczas przemieszczenia krążka stawowego bez zablokowania pojawiają się słyszalne niepokojące dźwięki w postaci klikania. To sytuacja w której dysk początkowo przemieszczony jest do przodu. Następnie w momencie otwierania ust, dolna kość przesuwa się do przodu- w tym momencie krążek nie zablokowany powróci do prawidłowej relacji z głową stawową. Trzask pojawia się w trakcie otwierania ust i może występować w początkowej, środkowej lub końcowej fazie ruchu.
Trzaski w szczęce – boli jak otwieram buzię?
Im wcześniej wystąpi trzask, tym korzystniejsze jest rokowanie. Głośny trzask, związany z prawidłowo wykształconym brzegiem tylnym krążka stawowego, wskazuje na krótkotrwałą patologię. Jeśli trzask jest słabo słyszalny, istnieje podejrzenie, że dysfunkcja trwała dłużej, co może prowadzić do zwyrodnień krążka. Nieleczone przemieszczenie krążka może skutkować zmianami morfologicznymi, takimi jak perforacje lub deformacje, a także zablokowaniem. Dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie, aby zapobiec poważniejszym konsekwencjom.
Ostatni etap to przemieszczenie krążka stawowego z zablokowaniem. Jest to sytuacja, w której krążek w stawie skroniowo- żuchwowym znajduje się przez cały czas w patologicznym ułożeniu przesunięcia w przód. Podczas otwierania ust nie jest w stanie powrócić do prawidłowej relacji z powierzchniami stawowymi. Skutkuje to zmniejszonym zakresem ruchu żuchwy, utrudnieniami w czynnościach dnia codziennego jedzeniem, mówieniem. Istnieje znaczne ryzyko, że taki dysk ulegnie deformacji lub pofałdowaniu. Głowa stawowa podczas ruchu stawu naciska na strefą dwublaszkową, powodując dodatkowe dolegliwości bólowe.
Dlaczego moja żuchwa strzela? Znaki ostrzegawcze dysfunkcji stawu skroniowo żuchwowego
Niewątpliwie, niewyjaśnione dźwięki dobiegające z obszaru stawu skroniowo-żuchwowego mogą budzić niepokój. Z pomocą przychodzi fizjoterapia stomatologiczna. Istnieje szereg czynników, które mogą przyczynić się do zaburzeń stawu, znanego również jako zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego (TMD):
- zapalenie stawu skroniowo żuchwowego,
- zmiany zwyrodnieniowe stawu,
- zwiększone napięcie mięśni,
- wady postawy ciała,
- niepełne uzębienie,
- zgrzytanie zębami (bruksizm),
- osłabienie mięśni posturalnych,
- wady zgryzu, nieprawidłowe ustawienie zębów,
- leczenie chirurgiczne, stomatologiczne lub ortodontyczne, stres, zła postawa ciała czy niewłaściwe nawyki, takie jak żucie gumy, długie przebywanie w pozycji siedzącej i garbienie się, to tylko kilka z możliwych przyczyn problemów.
Objawy TMD są różnorodne, a ich skala obejmuje ból szyi oraz karku, zaciśnięcie szczęki, zgrzytanie zębami, ból w okolicy ucha, piski i szum w uszach, zawroty i bóle głowy. Klikająca szczęka może być sygnałem problemów z dyskiem stawu skroniowo-żuchwowego, które warto poddać analizie i leczeniu. Nieprawidłowe funkcjonowanie tego stawu może objawiać się również poprzez zwiększone napięcie mięśni twarzy, trudnością w trakcie otwierania ust, bólem i zmęczeniem szczęki.
Fizjoterapia stomatologiczna Poznań: Jak skutecznie radzić sobie z problemami w stawie skroniowo-żuchwowym
Rozpoznanie zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego (TMD) stanowi kluczowy moment, ale równie ważne jest skoncentrowanie się na skutecznych opcjach leczenia. Indywidualizowany plan terapeutyczny, zalecany przez doświadczonego fizjoterapeutę stomatologicznego specjalizującego się w fizjoterapii stawów skroniowo- żuchwowych, może znacznie poprawić jakość życia pacjenta.
Oto kilka wskazówek, jak skutecznie zarządzać objawami TMD:
-Ograniczanie aktywności takich jak: żucie gumy czy jedzenie twardych potraw, może pomóc w złagodzeniu napięcia mięśni szczęki.
-Unikaj czynności, które wymagają szerokiego otwarcia szczęki, jak krzyczenie czy ziewanie. Dbaj o odpowiednią postawę, unikając opierania brody na dłoni oraz spania na boku uciskając poduszką żuchwę.
Jednakże, gdy objawy TMD są bardziej uciążliwe, warto rozważyć specjalistyczne podejście do leczenia. Fizjoterapia stomatologiczna, skoncentrowana na stawach skroniowo-żuchwowych, może przynieść znaczącą ulgę w eliminacji dolegliwości bólowych oraz poprawie zakresu ruchu.
Ostatecznie, pełne zrozumienie stanu pacjenta, współpraca z innymi specjalistami, takimi jak stomatolog, ortodonta, laryngolog, psycholog logopeda czy chirurg twarzowo- szczękowy, oraz zaangażowanie pacjenta w indywidualizowany program leczenia to klucz do efektywnej terapii TMD. Warto również pochylić się nad tematem dobrych nawyków, które pomogą pacjentowi radzić sobie ze stresem, unikać czynności prowadzących do przeciążenia stawu skroniowo-żuchwowego i utrzymywać zdrową postawę ciała.
Objawy TMD – najlepszą profilaktyką jest diagnoza
Rozpoznawanie objawów TMD jest kluczowe, ponieważ pozwala na wcześniejsze podjęcie działań prewencyjnych i profilaktycznych. Wiedza o przyczynach i objawach tych zaburzeń stanowi pierwszy krok ku zrozumieniu tytułowych „tajemnic stawu skroniowo-żuchwowego” i skutecznemu zarządzaniu nimi. W kolejnych artykułach będę zgłębiać sposoby leczenia i profilaktyki TMD oraz dzielić się praktycznymi wskazówkami dotyczącymi utrzymania zdrowego stawu skroniowo-żuchwowego.
Bibliografia:
-Basit H, Tariq MA, Siccardi MA. Anatomy, Head and Neck, Mastication Muscles. StatPearls, 2020
-Herrera-Valencia A., Ruiz-Munoz M., et al. Efficacy of Manual Therapy in Temporomandibular Joint Disorders and Its Medium-and Long-Term Effects on Pain and Maximum Mouth Opening: A Systemic Review and Meta-Analysis. J. Clin. Med. 2020
-Gorzechowski K., Rehabilitacja stomatologiczna, wydawnictwo Kargo, Białystok 2016
-Martins W.R., Blasczyk J.C., et al. Efficacy of musculoskeletal manual approach in the treatment of temporomandibular joint disorder: A systematic review with meta-analysis. Manual Therapy. 2016,